داستان پایان انحصار کارگزاری‌ها در بازار سرمایه ایران

در قسمتی از مصاحبه‌ی من با ماهنامه عصر تراکنش که ماه جاری منتشر شد، از من سوال شد که آیا با صدور مجوز برای شرکت‌های جدید، داستان انحصار کارگزاری‌ها در بازار سرمایه ایران به پایان می‌رسد؟

برای پاسخ به این سوال، باید هدف از شکست انحصار را در بازار سرمایه مشخص کنیم. در واقع هدف از برداشتن انحصار و ایجاد بازار رقابتی در هر بازاری افزایش کیفیت خدمات، کاهش هزینه دسترسی و گسترش بازار است. هدفی که تنها با اعطای مجوز به کارگزاری‌ها محقق نمی‌شود. تا سال گذشته ساختار بازار سرمایه در ایران به این شکل بود که کارگزاری‌هایی که ساختمان بزرگ‌تر، تعداد پرسنل و شعب بیشتر و روابط قوی‌تری با سرمایه‌گذاران بزرگ داشتند، مشتری بیشتری جذب می‌کردند.
اما از اوایل سال 1399 که احراز هویت آنلاین از طریق سامانه سجام آغاز شد و تعداد معاملات خرد بازار سرمایه به شدت افزایش گرفت، ساختار بازار سرمایه تغییر کرد.
به این معنا که امروزه کارگزاری‌هایی موفق‌ترند که سیستم‌های الکترونیکی قوی‌تر، پایدارتر و به‌روزتری دارند، پشتیبانی بهتری از مشتریان به عمل می‌آورند و خدمات متمایزتر و کامل‌تری بر بستر الکترونیکی ارائه می‌دهند. پس رقابت به سمت حوزه دیجیتال متمایل شده و کارگزاری‌هایی که بتوانند در حوزه دیجیتال گام‌های موثرتری بردارند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار به دست آورند.
اما باید دقت حتی اگر مجوزهای جدید برای ورود کارگزاری‌های جدید به بازار سرمایه صادر شود، تا زمانی که درهای نوآوری خلاقیت و فناوری به روی بازار سرمایه بسته است و قوانین و مقررات و ابزارهای مالی به روز نشوند، رشد و توسعه‌ آن‌طور که باید در این حوزه اتفاق نخواهد آمد.
عدم اعطای مجوز به کارگزاری‌ها یا بالا بردن هزینه دریافت مجوز با تعیین شرایط غیر منطقی مثل داشتن شعب، متراژ اداری 500 متری و 200 میلیارد تومان سرمایه، خود سبب ایجاد انحصار در کارگزاری‌ها می‌شود. انحصار چندانی از نظر تعداد کارگزاری‌ها در ایران وجود ندارد، بلکه آنچه بازار سرمایه در حوزه کارگزاری‌ها با آن روبروست ساختار و قوانین نامناسب در بازار سرمایه است که رقابت در خدمت‌رسانی به مشتریان را با مشکل مواجه کرده است.
زمانی که رقابت کارگزاری‌ها در بازار سرمایه بر سر ارائه هر چه بهتر و بیشتر خدمات بر بستر دیجیتال به مشتریان است، باید برخورداری از زیر ساخت‌های نرم افزاری و امنیتی، مانیتورینگ، تیم حرفه‌ای نرم افزاری و آشنایی به بازار مالی به عنوان شرایط اصلی دریافت مجوز کارگزاری مورد توجه متولیان بازار سرمایه قرار بگیرد. در نتیجه باید ساختار مالی کارگزاری‌ها و سایر ارکان بازار از مدل سنتی به ساختار فناوری مالی تغییر کند.

مصاحبه کامل من را می‌توانید در عصر تراکنش، ماهنامه اختصاصی فناوری‌های مالی ایران بخوانید.

محمد قاسمی

بنیان‌گذار و مدیرعامل مزدکس